Χαρακτική σε λινόλεουμ

Η χαρακτική αποτελεί μία μορφή τέχνης, κατά την οποία ο δημιουργός χαράσσει ένα σχέδιο πάνω σε μία επιφάνεια. Η επιφάνεια αυτή στη συνέχεια, καλύπτεται με μελάνι και πιέζεται επάνω σε χαρτί. Με τον τρόπο αυτόν, το ίδιο σχέδιο έχει τη δυνατότητα να τυπωθεί πολλές φορές.  

Ιστορικά, η χαρακτική συνιστά μία παλαιά μορφή τέχνης, τα πρώτα σημάδια της οποίας εμφανίζονται, κατά την περίοδο της πρότερης αρχαιότητας, στη Μεσοποταμία. Εκεί, λοιπόν, συναντάμε την πρώτη ιστορική αναφορά χαρακτικής με τη μορφή σφραγιδόλιθου, όπου σχέδια χαραγμένα σε σκληρές επιφάνειες, χρησιμοποιούνταν ως σφραγίδες.

Ιδιαίτερη υπογραφή στην χαρακτική άφησε και ο Πικάσο. Ανέπτυξε ένα νέο στυλ χαρακτικής και μάλιστα σε λινόλεουμ: χρησιμοποιώντας την ίδια μήτρα χαρακτικής, τύπωνε και συνέχιζε την χάραξη διαδοχικά, αλλάζοντας μελάνια, δημιουργώντας έτσι πολύχρωμα χαρακτικά έργα.

Η χαρακτική τέχνη χρησιμοποιήθηκε και ως μέσο δημοσιογραφίας. Σε εποχές όπου η φωτογραφία δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμα, οι χαράκτες που εργάζονταν σε εφημερίδες και εκδοτικούς οίκους ήταν πολύτιμοι. Πολύ συχνό ήταν το φαινόμενο, σε πολεμικές περιόδους της ιστορίας, το στράτευμα να περιλάμβανε και καλλιτέχνες της εποχής, οι οποίοι σαν άλλοι πολεμικοί ανταποκριτές, αποτύπωναν τα γεγονότα σε προσχέδια και έπειτα όταν επέστρεφαν στη βάση τους, δούλευαν από τα προσχέδια τους τα χαρακτικά που τους είχαν παραγγείλει. Αυτά τυπώνονταν αργότερα στο χαρτί και έτσι κυκλοφορούσαν σε μορφή ειδήσεων ή ειδικών λευκωμάτων.

Ας επικεντρωθούμε όμως στην χαρακτική σε λινόλεουμ!

Πιο συγκεκριμένα, ακολουθούνται ορισμένα βήματα.

Αρχικά, ο καλλιτέχνης με τη βοήθεια αιχμηρών, ειδικών εργαλείων, σκάβει με το χέρι την επιφάνεια του λινό και αφαιρεί τα κομμάτια που δεν θα τυπωθούν. Θα έλεγε κανείς, ότι λειτουργεί αρνητικά, με αντίθετο σκεπτικό, καθώς ό,τι σκάβει δεν θα τυπωθεί, ενώ ό,τι απομείνει θα είναι το τελικό σχέδιο. Η διαδικασία αυτή χρειάζεται αρκετή δουλειά και πολλές δοκιμές έως ότου φτάσει στο τελικό αποτέλεσμα, το οποίο ονομάζεται «μήτρα». Η τελική πλάκα, δηλαδή, που έχει χαραχθεί και πρόκειται να χρησιμοποιηθεί σε πολλαπλές εκτυπώσεις.

Στη συνέχεια, ο καλλιτέχνης περνάει επάνω στη μήτρα το μελάνι με τη βοήθεια ενός ειδικού κυλίνδρου και τέλος, πιέζει επάνω στο μελανωμένο λινόλεουμ χαρτί ή ύφασμα με το χέρι ή με τη χρήση ειδικής πρέσας.

Η ίδια τεχνική πραγματοποιείται και στη χαρακτική σε ξύλο. Άλλες επιφάνειες που χρησιμοποιούνται για αυτήν τη μορφή τέχνης, με διαφορετικές όμως τεχνικές, είναι το μέταλλο (τσίγκος, χαλκογραφία, οξυγραφία) και το πλέξιγκλας.

Η χαρακτική σε λινόλεουμ αποτέλεσε μία συλλογική ιδέα στην ομάδα της Actοἶδα. Είχαμε ως στόχο να επικοινωνήσουμε κάτι το παραδοσιακό, το χειροποίητο, που να είναι σε θέση να προσφέρει αρκετά αντίτυπα, αλλά όχι μαζική παραγωγή. Κάτι που να μπορούμε να το κατασκευάσουμε όλοι μαζί, ομαδικά!

Νίκος Καμπασελέ

Κείμενο: Κορίνα Γκουτσίδου